Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού αποδίδουν καλύτερα στα πλαίσια της ρουτίνας. Η
ζωή όμως είναι γεμάτη αλλαγές, όπως η έναρξη του σχολείου ή η
μετακίνηση από τη μία δραστηριότητα στην άλλη. Οι μεταβολές αυτές μπορεί
να είναι δυσάρεστες ή ενοχλητικές για τα αυτιστικά παιδιά, ειδικά αν δεν υπάρχουν στρατηγικές που μπορούν να κάνουν τις μεταβάσεις να φαίνονται λιγότερο αγχώδεις ή δύσκολες.
Στη συνέχεια παρουσιάζονται 8 στρατηγικές που μπορούν να κάνουν τις μεταβάσεις και τις αλλαγές στη ζωή ενός αυτιστικού παιδιού να φαίνονται πιο εύκολες:
- Δημιουργήστε ένα χρονοδιάγραμμα για το παιδί σας. Το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο εικόνες όσο και μικρά κείμενα. Βάλτε το πρόγραμμα του παιδιού σας σε ένα φάκελο για να το πάρει στο σχολείο ή σε μια ευδιάκριτη θέση στο δωμάτιό του ή στο σπίτι. Επιτρέψτε στο παιδί σας να επιλέξει ανάμεσα σε δύο δραστηριότητες και τη σειρά των δραστηριοτήτων όποτε είναι δυνατόν. Η στρατηγική αυτή μπορεί να μειώσει το άγχος του αυτιστικού παιδιού, αυξάνοντας την αίσθηση του ελέγχου και την εξάλειψη της αβεβαιότητας του προγράμματός του.
- Προετοιμάστε το παιδί σας για τη μετάβαση τόσο προφορικά όσο και οπτικά. Μην ανακοινώνετε απλώς στο παιδί σας «Ώρα να πάμε στο γιατρό,» χωρίς καμία προειδοποίηση. Αντ ‘αυτού, καλό θα είναι να δοθεί χρόνος στο παιδί σας να προετοιμαστεί για την αλλαγή. Ξεκινήστε με ένα λεκτικό μήνυμα, όπως, «Φεύγουμε για το γραφείο του γιατρού σε 15 λεπτά.» Ορίστε ένα χρονόμετρο, έτσι ώστε το παιδί σας να μπορεί να δει πόσος χρόνος απομένει. Όταν έχει περάσει ο μισός χρόνος, υπενθυμίστε στο παιδί ότι πλησιάζει η ώρα να φύγετε. Όταν ο χρόνος έχει τελειώσει και χτυπήσει το κουδούνι ετοιμαστείτε για αποχώρηση. ‘Ετσι το παιδί μαθαίνει πως με το άκουσμα του κουδουνιού ξεκινά η μετάβαση.
- Χρησιμοποιήστε τη στρατηγική «αρχικά/ τελικά» ως οπτική υπενθύμιση για τις μεταβάσεις. Γράψτε «Αρχικά» σε ένα κομμάτι χαρτί και «Τελικά» σε ένα άλλο. Τοποθετήστε μια εικόνα δίπλα στο χαρτί που γράφει «Αρχικά» η οποία δείχνει μια κατάσταση και δίπλα στο χαρτί που γράφει «Τελικά» μια εικόνα που δείχνει το αποτελεσμά της. Η στρατηγική αυτή δείχνει την ακολουθία των γεγονότων και επιτρέπει στα αυτιστικά παιδιά να προετοιμαστούν για μια αλλαγή.
- Χρησιμοποιήστε αντικείμενα μετάβασης, όπως μια εικόνα ενός τόπου. Δώστε στο παιδί σας αυτή την εικόνα για να του δείξετε που αναμένεται να πάει. Το παιδί μπορεί να φέρει αυτή την εικόνα καθ ‘όλη τη διάρκεια της μετάβασης ως σημείο αναφοράς και να την τοποθετήσει σε ένα καθορισμένο σημείο, εφόσον έχει φτάσει στον προορισμό του.
- Επισκεφτείτε με το παιδί σας αρκετές φορές το νέο παιδικό σταθμό, σχολείο, παιδική χαρά, ιατρείο ή οποιοδήποτε άλλο μέρος για να επιτρέψετε στο παιδί σας να το συνηθίσει. Δώστε το χρόνο στο παιδί σας να συνηθίσει τους εκπαιδευτικούς και το προσωπικό.
- Μιλήστε στο παιδί σας εκ των προτέρων για οποιαδήποτε γεγονότα που θα μπορούσαν να διαταράξουν την κανονική ρουτίνα, όπως ένα νέο πρόσωπο, ή μετάβαση σε ένα νέο τόπο, κτλ.
- Χρησιμοποιήστε το «κουτί του τέλους» για να βοηθήσετε το παιδί σας αν για οποιονδήποτε λόγο πρέπει να διακόψει μία δραστηριότητα για να ξεκινήσει μια άλλη. Αυτό το κουτί χρησιμεύει ως μια σταθερή θέση για το παιδί σας. Μπορεί μέσα σε αυτό να βάλει τα πράγματα της τελευταίας δραστηριότητας πριν από τη μετάβαση του σε μια άλλη δραστηριότητα. Το παιδί σας θα νιώσει πιο άνετα ξέροντας πού μπορεί να βρει τα στοιχεία της τελευταίας δραστηριότητας και πως μπορεί να επιστρέψει σε αυτή.
- Εναλλαγή μεταξύ προτιμώμενων και μη προτιμώμενων δραστηριοτήτων. Το αυτιστικό παιδί μπορεί να μη θέλει να σταματήσει να παίζει για να κάνει μπάνιο, αλλά αν ξέρει ότι θα κερδίσει 10 λεπτά χρόνο παιχνιδιού μετά το μπάνιο του, κατά πάσα πιθανότητα θα έχει περισσότερα κίνητρα για να ολοκληρώσει τη μη προτιμώμενη δραστηριότητα, προκειμένου να επιστρέψει στην προτιμώμενη.
Φώτης Παπαναστασίου
Ειδικός Παιδαγωγός – Συγγραφέας
MSc Σχολική Ψυχολογία