Η εμπειρία των Πανελληνίων Εξετάσεων για έναν έφηβο με Asperger

Η εμπειρία των Πανελληνίων Εξετάσεων για έναν έφηβο με Asperger

---

---

Κείμενο στο οποίο επισημαίνεται η εμπειρία ενός έφηβου με Asperger κατά τις πανελλήνιες εξετάσεις συνέταξε ο πατέρας του παιδιού.

Στο κείμενο τονίζεται η δυσκολία που συνάντησε κατά την εξέτασή του στα μαθηματικά και το πρόβλημα που αντιμετώπισε κατά την ανάγνωση και κατανόηση των θεμάτων, λόγω έλλειψης κατάλληλης στήριξης και αντιμετώπισης.

Διαβάστε παρακάτω αναλυτικά τι αναφέρει ο πατέρας του Ανδρέα:

Η εμπειρία των πανελληνίων εξετάσεων ενός έφηβου με Asperger

Αφορμή για αυτό το κείμενο στάθηκε η συμμετοχή του γιου μας Ανδρέα στη διαδικασία εισαγωγής του στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση μέσω των Πανελληνίων Εξετάσεων.

Ο Ανδρέας είναι το δεύτερο παιδί μας, δυο χρόνια μικρότερος από την αδελφή του Ηλιάνα. Είναι ένας έφηβος με σύνδρομο Asperger (υψηλής λειτουργικότητας αυτισμός) που φέτος συμμετείχε στις Πανελλήνιες Εξετάσεις και θα έπρεπε να διαγωνιστεί ισότιμα (όπως η νομοθεσία προβλέπει) με τους συμμαθητές του.

Μόνο που το ισότιμα αφορούσε μόνο την πιθανότητα εισαγωγής του στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, αλλά όχι τη διαδικασία ‘εξέτασης’ του.

Για όσους δεν γνωρίζουν, κύριο χαρακτηριστικό αυτού του συνδρόμου είναι η μειωμένη δυνατότητα επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης με το κοινωνικό  περιβάλλον, ενώ αντίθετα αυτά τα παιδιά διαθέτουν σε πολλές περιπτώσεις δεξιότητες πολύ καλύτερες σε σχέση με παιδιά της ίδιας ηλικίας. Το επίπεδο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης διαφέρει από άτομο σε άτομο και κάθε παιδί είναι μία ξεχωριστή περίπτωση. Το χαρακτηριστικό αυτό τους συντροφεύει σε όλη τους τη ζωή, αλλά είναι κάτι που μπορεί να βελτιωθεί σε κάποιο βαθμό με την ανάλογη δουλειά. Το πόσο και μέχρι πού μπορεί να εξελιχθεί ένα τέτοιο άτομο έχει να κάνει με πολλούς παράγοντες. Κυρίως έχει να κάνει με το ‘δυναμικό’ του κάθε παιδιού αλλά εξίσου σημαντικός παράγοντας θεωρείται και το κονωνικο-οικονομικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα ‘αναπτυχθεί’.

Και ας είμαστε ειλικρινείς. Αν το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα κοστίζει ακριβά στην μέση οικογένεια, το κόστος πολλαπλασιάζεται όταν αυτό αφορά παιδιά τα οποία πρέπει να ‘μαθαίνουν’ πράγματα που θεωρούνται αυτονόητα για τα υπόλοιπα, από την αρχή ακόμα της εκπαίδευσής τους. 

Όσον αφορά τον Ανδρέα, από την πρώτη μέρα της διάγνωσης, αποφασίσαμε μαζί με τη σύζυγο μου να κάνουμε το καλύτερο δυνατό που θα μπορούσαμε για την ‘εξέλιξή’ του χωρίς παράλληλα να παραμελήσουμε την ανατροφή της μεγάλης μας κόρης.
Αρχικά η πρώτη μας έννοια ήταν αν θα ‘μιλήσει’, μιας και είχε καθυστερήσει η ομιλία του. Αφού τα κατάφερε σε αυτό τον τομέα (με την βοήθεια της ανάλογης λογοπαιδικής υποστήριξης), η επόμενη έννοια μας ήταν αν θα μπορέσει να γίνει ‘αποδεκτός’ και να συμμετέχει ‘ενεργά’ στη σχολική ζωή, και μετά ……….

Από την πρώτη μέρα λοιπόν, ό,τι αφορούσε την εκπαίδευση και την κοινωνικοποίηση του Ανδρέα ήταν ένας ‘στόχος’ και ένας μικρός ‘Γολγοθάς ’ που θα έπρεπε να ‘διαβεί’. Σε όλο αυτό το ‘ταξίδι’ τα προηγούμενα χρόνια, υπήρξαν πολλές και καμιά φορά αναπάντεχες δυσκολίες( λόγω έλλειψης επαρκούς πλαισίου, λόγω ‘έλλειψης’ κρατικών πόρων που αφορούν την ειδική αγωγή, λόγω έλλειψης ‘επαγγελματισμού’ ή ‘ικανότητας’ κάποιων εκπαιδευτικών χωρίς βέβαια να λείπουν και κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις) αλλά ταυτόχρονα άλλες τόσες κατακτήσεις από την πλευρά του Ανδρέα.

Η μέχρι τώρα πορεία του ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για εμάς (καθώς και για όσους είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν από κοντά), αφού κατακτούσε συνεχώς και νέους ‘στόχους’. Όλα αυτά μετά από μεγάλη προσπάθεια από τον ίδιο, μέχρι που έφτασε να είναι παραστάτης στη σημαία στις φετινές Εθνικές επετείους.

Σε αυτό συνέβαλε τα μέγιστα η καθημερινή, επίμονη και κάποιες φορές  ‘επίπονη’ προσπάθεια της συζύγου μου. Ευτυχώς υπήρχε η δυνατότητα και η σύζυγος έμεινε ‘πίσω’ (εκτός εργασίας) για να στηρίξει αυτή την προσπάθεια. Η προσήλωσή της στην ανατροφή του Ανδρέα την έκανε να ενημερωθεί και να εξελίξει τον εαυτό της πάνω στο συγκεκριμένο θέμα σε τέτοιο βαθμό που σήμερα θα μπορούσε να συναγωνιστεί σε γνώσεις ακόμη και τους ειδικούς και με έξτρα πλεονέκτημα την εμπειρία της στην ανατροφή ενός παιδιού με το σύνδρομο. Αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια όλα αυτά τα χρόνια ήταν η αδελφή του Ηλιάνα (ίσως ευαισθητοποιημένη από το θέμα του αδελφού της, σπουδάζει παιδαγωγός), η γιαγιά ‘Τόλη’, άλλα στενά συγγενικά πρόσωπα καθώς και οι εκπαιδευτικοί (ιδιωτικοί και κάποιοι φιλότιμοι δημόσιοι) που ασχολήθηκαν μαζί του.

Και φτάνουμε στο σήμερα. Μετά από επίμονη προσπάθεια της συζύγου, και παρά την αντίθετη άποψη (αγνοώντας και αδιαφορώντας για την εγκύκλιο) της υπεύθυνης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της πόλης στην οποία ζούμε, πετύχαμε με την συμβολή της διευθύντριας του σχολείου μας την ‘παράλληλη στήριξη’ που δικαιούταν ο Ανδρέας για τις Πανελλήνιες Εξετάσεις. Κάτι που ούτως ή άλλως προβλέπονταν από την προκήρυξη για τις εξετάσεις. Και εκεί συνέβη αυτό για το οποίο αγωνιούσαμε και για το οποίο φοβόμασταν.

Στην εξέταση των μαθηματικών, οι επιτηρητές ακολουθώντας τις οδηγίες της εγκυκλίου σχετικά με την «εξέταση μαθητών με διαταραχές αυτιστικού φάσματος» (οι εκπαιδευτικοί παράλληλης στήριξης δεν παρεμβαίνουν, δεν εξηγούν!!!, δεν βοηθούν τον/την εξεταζόμενο/η αλλά μπορούν να υποστηρίζουν τον/τη μαθητή/τρια με τις μη λεκτικές παραινέσεις !!!! και τους οπτικούς δείκτες !!!!!! που έχουν καθιερώσει μεταξύ τους προκειμένου να επιτυγχάνεται η συνεργασία) δεν επέτρεψαν την ‘παρέμβαση’ της καθηγήτριας παράλληλης στήριξης για επεξήγηση θεμάτων, όπου έδειχνε να μην έχει κατανοήσει (αυτό είναι το αδύνατο σημείο αυτής της διαταραχής όπως είπαμε από τη αρχή) με αποτέλεσμα ο Ανδρέας να μην αποδώσει το μέγιστο των δυνατοτήτων του.

Και για να γίνω πιο σαφής. Το πλαίσιο της εν λόγω διαδικασίας περιλαμβάνει δύο μέρη:

Α) Την περίοδο προετοιμασίας όπου όλοι οι υποψήφιοι βρίσκονται σε μια αίθουσα και οι επιτηρητές διαβάζουν τα θέματα και δίνονται οι απαραίτητες διευκρινίσεις (από ποιους όμως και με ποιο τρόπο?).

Β) Οι υποψήφιοι σε δεύτερο χρόνο εξετάζονται από την αρμόδια επιτροπή η οποία αποτελείται από αξιολογητές-βαθμολογητές της σχετικής ειδικότητας αλλά όχι απαραίτητα ειδικής αγωγής(?).

Όπως καταλαβαίνει κανείς, δύο είναι τα σημαντικά σημεία σε αυτή τη διαδικασία. Πρώτα και κύρια η ανάγνωση και επεξήγηση των θεμάτων από τους επιτηρητές και κατά δεύτερο αλλά εξίσου σημαντικό λόγο, ο τρόπος με τον οποίο οι αξιολογητές βαθμολογητές θα βοηθήσουν τον μαθητή να ‘εξωτερικεύσει’ τις γνώσεις του.

Υπάρχουν γενικές οδηγίες από την εγκύκλιο για το πώς θα πρέπει οι επιτηρητές να δράσουν, αλλά αν αυτός (επιτηρητής) που θα το κάνει δεν είναι σχετικός με την ειδικότητα του εξεταζόμενου μαθήματος και αν ακόμη περισσότερο οι επιτηρητές και οι αξιολογητές-βαθμολογητές δεν έχουν σχέση με τις δυσκολίες του κάθε μαθητή (δεν είναι σχετικοί με την ειδική αγωγή) τότε ο κάθε ένας μπορεί να ερμηνεύσει με τον δικό του τρόπο τις οδηγίες. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι, να μην μπορεί να ‘κατανοήσει’ και να ‘εξωτερικεύσει’ πολλές φορές, ο μαθητής τις γνώσεις του και η προσπάθεια του να μην ευοδωθεί λόγο αδυναμιών του πλαισίου.

Όσον αφορά την περίπτωση του Ανδρέα, κατά την διάρκεια της προετοιμασίας, η καθηγήτρια της παράλληλης στήριξης θέλησε να διαβάσει τα θέματα στο μαθητή.

Ο επιτηρητής κάλεσε τον πρόεδρο του εξεταστικού κέντρου, ο οποίος το αρνήθηκε επικαλούμενος το αδιάβλητο της εξέτασης και την αντικειμενικότητα σε σχέση με τα αλλά παιδιά και προέτρεψε επιτηρητή να διαβάσει τα θέματα εφόσον το ζητούσε ο μαθητής. Έγινε λοιπόν χαμηλόφωνη ανάγνωση των θεμάτων από καθηγητή προφανώς μη συναφούς ειδικότητας, γιατί ο ίδιος ο καθηγητής ζήτησε αργότερα από την καθηγήτρια της παράλληλης στήριξης  να διαβάσει ένα θέμα που περιείχε πλήθος μαθηματικών συμβόλων.  

Για κάποιον που γνωρίζει από το σύνδρομο, μπορεί να αντιληφθεί πως αυτά τα παιδιά, για να καταλάβουν μια έννοια θα πρέπει ο εξεταστής να κυριολεκτεί στην εκφώνησή του και πως μια μικρή ασάφεια μπορεί να δυσκολέψει την σωστή κατανόηση. Αυτό που ίσως κάποιος (μη ειδικός με το θέμα του συνδρόμου) επιτηρητής θεωρεί αυτονόητο, ίσως να μην είναι για τον εξεταζόμενο.

Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν ο Ανδρέας να μην κατανοήσει ένα σκέλος ενός θέματος (το οποίο σαφώς και γνώριζε) και να μην το αποδώσει, γεγονός  το οποίο θα μπορούσε να αποφευχθεί με τις απαραίτητες και έγκαιρες διευκρινίσεις. Και λέω έγκαιρες, γιατί με το να δοθούν οι διευκρινίσεις αργότερα από την επιτροπή εξέτασης, δεν υπάρχει ο χρόνος και η διαύγεια πνεύματος να αποδοθεί σωστά το κάθε επίμαχο θέμα.

Ο Ανδρέας λόγω της ‘αδυναμίας’ του δεν διαγωνίστηκε επί ίσοις όροις με τους συμμαθητές του για την εισαγωγή του στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

Και ίσως για λίγες μονάδες να μην καταφέρει να περάσει στην σχολή της επιλογής του. Και ίσως να μην ευοδωθεί η προσπάθειά του γιατί την πιο κρίσιμη στιγμή της μαθητικής του πορείας δεν έτυχε της κατάλληλης αντιμετώπισης σε σχέση με την ‘ιδιαιτερότητα’ του.

Ζώντας εκ των έσω όλη αυτή την πορεία του Ανδρέα και κυρίως βιώνοντας από κοντά την τεράστια προσπάθειά του τον τελευταίο χρόνο (όπως φυσικά και των υπολοίπων παιδιών που διαγωνίστηκαν), μόνο σεβασμό και υπερηφάνεια μπορεί να αισθάνομαι για αυτό τον έφηβο.

‘Σεβασμό’ (στην προσπάθεια του μαθητή) που δεν του ‘αποδόθηκε’ από τους εμπλεκόμενους με τη διαδικασία καθηγητές, γιατί προφανώς δεν μπόρεσαν να αντιληφθούν την δυσκολία του Ανδρέα.

Δεν του δόθηκε η «δυνατότητα να εξωτερικεύσει γνώσεις (που πιστέψτε με είχε) τις οποίες λόγο της ‘δυσκολίας’ του, αδυνατούσε να εξωτερικεύσει», όπως αντιθέτως και ρητώς ορίζει η εγκύκλιος περί «ενημέρωσης σχετικά με τον τρόπο προφορικής εξέτασης υποψηφίων με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες».

Θεωρήθηκε ευνοϊκή μεταχείριση από την επιτροπή η προσπάθεια της καθηγήτριας παράλληλης στήριξης να διευκρινίσει τα θέματα στον μαθητή για την καλύτερη κατανόησή τους. Αλλά η ίδια εγκύκλιος «επισημάνει ότι η διαφοροποιημένη διαδικασία που προβλέπει η προφορική αξιολόγηση-βαθμολόγηση δε συνιστά σε καμία περίπτωση επιεική αξιολόγηση ή άλλης μορφής ιδιαίτερη μεταχείριση».

‘Σεβασμό’ που «απαιτώ» να έχει από τους εμπλεκόμενους με τη διαδικασία εξέτασης της επόμενης χρονιάς, αν δεν τα καταφέρει και θελήσει να ξαναμπεί σε αυτή τη διαδικασία.

Υ.Γ. Η σύνταξη αυτού του κειμένου δεν έχει σκοπό ‘καταγγελίας’. Ούτε έγινε για να την εξωτερίκευση των προσωπικών μου συναισθημάτων σχετικά με το γεγονός.

Έγινε με σκοπό να καταδειχτούν οι αδυναμίες του πλαισίου «Εξέτασης μαθητών με Διαταραχές Αυτιστικού Φάσματος» και να γίνουν προτάσεις οι οποίες ίσως θα έπρεπε να λάβουν υπόψη τους οι εμπλεκόμενοι με την εν λόγο διαδικασία, φορείς του Υπουργείου Παιδείας. 

Οι προτάσεις αυτές είναι:

-Οι επιτηρητές θα πρέπει να είναι της ίδιας ειδικότητας και να προέρχονται από την ειδική αγωγή.

-Σε περίπτωση μη δυνατότητας ύπαρξης τέτοιου ατόμου στη περίοδο προετοιμασίας του μαθητή, να επιτρέπεται στον καθηγητή παράλληλης στήριξης να δίνει τις απαραίτητες διευκρινίσεις στον μαθητή.

-Θα πρέπει τα μέλη της επιτροπής αξιολόγησης-βαθμολόγησης να απαρτίζεται όχι μόνο από άτομα της σχετικής ειδικότητας με το εξεταζόμενο μάθημα, αλλά αυτά να προέρχονται απαραίτητα από το χώρο της ειδικής αγωγής.

Μόνο με αυτό τον τρόπο θα μπορούσε να διασφαλιστεί ως ένα βαθμό η ισότιμη εξέταση. Γιατί αυτά τα παιδιά κατά τη διάρκεια των Πανελληνίων Εξετάσεων, εκτός από την προσωπική τους ‘δυσκολία’ καλούνται να διαχειριστούν και τις αδυναμίες του πλαισίου ‘εξέτασης’ σε μια στιγμή που θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την ‘εξέλιξή’ τους στο μέλλον.

Με σεβασμό
Κεφαλάς Χρήστος
πατέρας του Ανδρέα