Αρχαίες και λόγιες εκφράσεις που συχνά χρησιμοποιούνται λαθεμένα
Συχνά χρησιμοποιούνται χάριν εντυπωσιασμού, ωστόσο πολύ συχνά καταλήγουν σε σολοικισμούς.
«Άνοιξε τον Ασκό του Αιόλου»
Το ακούμε συχνά λανθασμένα από τους
τηλεπαρουσιαστές, οι οποίοι λένε “τους ασκούς τους Αιόλου”. Ο ασκός του
Αιόλου σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν ΕΝΑ σακί από δέρμα ζώου, που ο
Αίολος, ο θεός των ανέμων είχε φυλακίσει μέσα όλους τους αέρηδες.
Συνεπώς είναι λάθος να λέμε «άνοιξαν οι ασκοί του Αιόλου» γιατί ήταν
μόνο ένα.
«Εξ απαλών ονύχων»
Το χρησιμοποιούμε λανθασμένα όταν θέλουμε να πούμε
ότι κάτι έγινε ή το γνωρίζουμε πολύ επιδερμικά, ξώφαλτσα. Όμως σημαίνει
ακριβώς το αντίθετο! Σημαίνει «από τότε που ήμουν μωρό και τα νύχια μου
ήταν μαλακά, απαλά» δηλαδή από πάντα, και δείχνει την εξοικείωση με
κάτι. Είναι συνώνυμο του “παιδιόθεν” (από παιδί).
«Ελαφρά τη καρδία»
Δηλαδή με ανάλαφρη καρδιά, άνετα, χωρίς να το
πολυσκεφτώ.
«Ον ου τύπτει λόγος, ουδέ ράβδος»
Και όχι «εκεί που δεν πίπτει λόγος πίπτει ράβδος».
Σημαίνει φυσικά ότι αυτόν που δεν παίρνει από λόγια, ούτε και το ξύλο
μπορεί να τον συγκινήσει.
«Ζην ή ζειν;»
Από τον καιρό που το «ζη» (η παλιά υποτακτική)
έγινε «ζει», συμπαρέσυρε και το απαρέμφατο. Το απαρέμφατο όμως είναι
τύπος της αρχαίας ελληνικής, οπότε καλό είναι να το αφήσουμε έτσι όπως
ήταν. Άρα:
Στον πατέρα μου χρωστώ το ζην, στο δάσκαλό μου το ευ ζην.
βγάζω τα προς το ζην
το ζην επικινδύνως (vivere pericolosamente).
«Εκ των ων ουκ άνευ»
Και όχι σκέτο «εκ των ουκ άνευ». Δηλαδή από αυτά που δεν μπορείς να κάνεις χωρίς.
«Του λόγου το ασφαλές»
Και όχι το αληθές. Είναι από το απολυτίκιο των Φώτων (των Θεοφανείων)
«Μέτρον άριστον»
Και όχι «παν μέτρον άριστο». Σημαίνει ότι είναι
καλό να έχουμε μέτρο σε όλα. Βάζοντας όμως μπροστά το «παν» αλλάζει
αμέσως το νόημα και σημαίνει «μέτρο να’ ναι κι ό,τι να ναι!»
Δεν έχει «που την κεφαλή κλίνη»
Και όχι «κλίναι». Δεν έχει δηλαδή που να γείρει το
κεφάλι του να ακουμπήσει. Είναι αυτό που λέμε «δεν έχει μαντήλι να
κλάψει!» Είναι από τα Ευαγγέλια κι αυτό και το κρατάμε ως έχει.
Στρατιωτικά παραγγέλματα:
Μερικές εκφράσεις είναι από στρατιωτικά παραγγέλματα και αυτές πάλι τις λέμε ως έχουν
Δίνω το «παρών»
Δηλαδή σε μια εκδήλωση, στο αγγελτήριο με κάλεσαν και δήλωσα «παρών». Και όχι δίνω το «παρόν» δηλαδή το …τώρα!
Με το όπλο «παρά πόδα»
Δηλαδή με το όπλο δίπλα από τον πόδα μου (το
ποδαράκι μου). Φυσικά όχι «παρά πόδας». Σημαίνει είμαι σε προσοχή. Και
δεν το μπερδεύουμε με το: «κατά πόδας» που σημαίνει παίρνω κάποιον στο
κατόπι, τον ακολουθώ, κατά βήμα (και του έχω σπάσει τα νεύρα…)
«Εφ’ όπλου λόγχη»
Και όχι «εφ΄ όπλου λόγχης». Ομοίως, σημαίνει
προσαρτώ στο όπλο μου τη λόγχη και είμαι ετοιμοπόλεμος.