Επεξεργασία ιστορικών πηγών

 

 Από τον Κωνσταντίνο Μανίκα, Φιλόλογο - Ειδικό παιδαγωγό

Κατά τη βαθμολόγηση απαντήσεων σε ερωτήσεις που απαιτούν επεξεργασία ιστορικού υλικού(παραθεμάτων, εικόνων, διαγραμμάτων, χαρτών κλπ) αξιολογείται, ανάλογα με τη συγκεκριμένηκατά περίπτωση διατύπωση της ερώτησης, η ικανότητα του υποψηφίου:

Να περιορίζει αυστηρά την απάντησή του σε όσα ζητεί η ερώτηση και να μην επεκτείνεταισε γενικόλογο συνολικό σχολιασμό ή παρουσίαση του περιεχομένου της πηγής.

Να αντιλαμβάνεται την ακριβή σημασία των ιστορικών όρων που περιέχει η πηγή.

Να εντοπίζει τη ζητούμενη πληροφορία και να τη συγκρίνει με την αντίστοιχηπληροφορία του σχολικού βιβλίου ή/και δεύτερης πηγής που του δίνεται προς εξέταση.

Να εντοπίζει τις ομοιότητες και τις διαφορές αφενός ανάμεσα στο περιεχόμενο καιαφετέρου ανάμεσα στην οπτική δύο ή περισσότερων πηγών.

Να αναγνωρίζει το είδος της πηγής (ιστορικό έργο, άρθρο εφημερίδας, άρθρο/ομιλίαιστορικού προσώπου κλπ) και να εντάσσει την πληροφορία της πηγής στα ιστορικά τηςσυμφραζόμενα.

Να συνοψίζει επιγραμματικά τις πληροφορίες που του ζητούνται.

Να συμπληρώνει, να υποστηρίζει ή να αντικρούει την επιχειρηματολογία της πηγής μεβάση τις ιστορικές του γνώσεις από τη μελέτη του σχολικού βιβλίου.

Να δημιουργεί ένα δικό του κείμενο, συνδυάζοντας τις πληροφορίες της πηγής ή τωνπηγών και τις ιστορικές του γνώσεις από τη μελέτη του σχολικού βιβλίου, το οποίο θαείναι ολοκληρωμένο (με αρχή, μέση και τέλος), θα χαρακτηρίζεται για τη συνοχή του καιθα είναι σωστά δομημένο (παράγραφοι, διαρθρωτικές λέξεις/φράσεις).

Βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν κατά την επεξεργασία των παραθεμάτων   1.Προσεκτική ανάγνωση της ερώτησης για να εντοπιστούν με ακρίβεια τα ζητούμενά της

2. Επισήμανση του σχετικού με το ερώτημα αποσπάσματος (ή των αποσπασμάτων) από τοσχολικό βιβλίο.

3. Εξονυχιστική μελέτη της πηγής ή των πηγών (αν είναι περισσότερες από μία), για ναεπισημανθούν τα στοιχεία που θα χρησιμοποιηθούν στην απάντηση. Σα στοιχεία αυτά μπορεί να επιβεβαιώνουν την αφήγηση του βιβλίου, να τη συμπληρώνουν ή (σπανιότερα) να είναιαντίθετα με αυτήν.

4. Συνδυασμός του αποσπάσματος του σχολικού βιβλίου με τα στοιχεία της πηγής ή των πηγών* για τη συγγραφή μιας ολοκληρωμένης απάντησης.

*Προσοχή!

Να αποφεύγεται η αυτολεξεί αντιγραφή αποσπασμάτων από τα παραθέματα. Ο υποψήφιος πρέπει να παρουσιάζει τις βασικές πληροφορίες κάθε πηγής (αυτές, εννοείται, που σχετίζονται με τηνερώτηση) με δικά του λόγια.

Κατ’ εξαίρεση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτούσιες μικρές φράσεις της πηγής (π.χ. ειδικοίόροι ή λόγια κάποιου προσώπου αν πρόκειται για ομιλία), πάντα μέσα σε εισαγωγικά.

Αναφορά των σχετικών πληροφοριών του βιβλίου και παρεμβολή στοιχείων από τις πηγές,

μεχρονική και λογική σειρά

(η οποία υπαγορεύει την πρόταξη κατά περίπτωση της πληροφορίαςτου βιβλίου ή της πηγής, καθώς και το χωρισμό της απάντησης σε παραγράφους).Προεργασία

Δημιουργία σχεδιαγράμματος: δύο στήλες (στη μια στήλη οι πληροφορίες του βιβλίου και στηνάλλη οι πληροφορίες της πηγής/των πηγών)

Συγγραφή απάντησης

Σύνθεση στηλών σχεδιαγράμματος χρησιμοποιώντας

μεταβατικές φράσεις

(π.χ. «Σύμφωνα με τον (συγγραφέας πηγής)..., «Όπως αναφέρεται στο (τίτλος έργου από το οποίο προέρχεται το παράθεμα)...», «Ανάλογες είναι και οι πληροφορίες που καταγράφονται στο παράθεμα/στο απόσπασμα από το έργο του...», «Ο (συγγραφέας πηγής) σημειώνει ότι...») , για να είναι εμφανής ημετάβαση από τις πληροφορίες του βιβλίου σε αυτές της πηγής.

Η απάντηση μπορεί έχει την εξής μορφή:

 1.Πρόλογος

2.Κυρίως απάντηση

1η παράγραφος 1η πληροφορία/ενότητα βιβλίου

“Σύμφωνα με τον...” -->1η σχετική πληροφορία πηγής α΄

Όπως αναφέρεται στο...” -->1η πληροφορία πηγής β΄

2η παράγραφος 2η πληροφορία βιβλίου κ.ο.κ.

(*) Παρατήρηση: Αν κάποια στοιχεία της πηγής

δε συσχετίζονται με τις πληροφορίες τουβιβλίου, αλλά σχετίζονται με την ερώτηση, τα αναπτύσσουμε στην τελευταία παράγραφοτης κυρίως απάντησης διευκρινίζοντας ότι πρόκειται για επιπρόσθετα δεδομένα (π.χ.

«Ο (συγγραφέας πηγής) επιπλέον αναφέρει ότι...» )

Επίλογος: σύνοψη/ανακεφαλαίωση/συμπεράσματαεπισήμανση της συμφωνίας ή της ασυμφωνίας των πληροφοριών του βιβλίου και των πηγών

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΣΗΡΗΣΕΙΣ

Στην απάντηση μπορεί (και είναι καλό) να υπάρχει πρόλογος και επίλογος

.Πρόλογος: Γενική/εισαγωγική αναφορά στο θέμα ή πολύ σύντομη αναφορά στα γεγονότα/δεδομένα που έχουν προηγηθεί. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η πρώτη παράγραφος του κεφαλαίου του βιβλίου (αν είναι εισαγωγική).

Επίλογος:

 Γενικά συμπεράσματα που απορρέουν από το συσχετισμό των δεδομένων βιβλίου και πηγής. Μπορεί επίσης να είναι μια αναφορά στα ιστορικά δεδομένα/γεγονότα που ακολουθούν αυτά της κυρίως απάντησης.

 2. Όταν τα ιστορικά παραθέματα είναι περισσότερα από ένα:

α. πρέπει στην απάντηση να δηλώνουμε κάθε φορά εκείνο που χρησιμοποιούμε για νασχολιάσουμε τις πληροφορίες του βιβλίου.

β. σε περίπτωση που οι πληροφορίες των παραθεμάτων είναι

παραπλήσιες, τις ομαδοποιούμε (π.χ.«Οι πληροφορίες που εξάγονται και από τα δύο παραθέματα...», «Όπως πληροφορούμαστε τόσο από τον... όσο και από τον...»

γ. Αν οι πληροφορίες των παραθεμάτων είναι διαφορετικές, επισημαίνουμε πρώτα τη σχέσητους με το σχολικό βιβλίο και στη συνέχεια τη μεταξύ τους διαφοροποίηση.

 3. Αν η διατύπωση της ερώτησης περιλαμβάνει υποερωτήματα (α, β, γ) πρέπει η απάντηση να δομείται σε τόσες ενότητες όσες και τα ζητούμενα και να διακρίνονται με σαφήνεια

 (π.χ.με μια σειρά κενό) όσα γράφουμε για κάθε υποερώτημα.

 4. Αποφεύγουμε το α΄ ενικό πρόσωπο.