ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ - ΑΦΗΓΗΣΗ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΔΑΣΚΩΝ : ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΝΙΚΑΣ

ΑΦΗΓΗΣΗ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ Α

ΚΕΙΜΕΝΟ

Στις 20 Μαΐου και ώρα 18.15, ενώ βρισκόμουν στο κατάστημά μου στην οδό Αγίου Δημητρίου 41, στη Θεσσαλονίκη, είδα το ΛΑ 9857 IX αυτοκίνητο οδηγούμενο από τον εναγόμενο Δημήτριο Χατζηστεφάνου στην οδό Αγίου Δημητρίου, με κατεύθυνση προς την έξοδο της πόλης, και κινούμενο στην εσωτερική λωρίδα κυκλοφορίας, να προσκρούει, όταν έφθασε στο ύψος του Καυταντζογλείου σταδίου, λόγω απότομης μετακίνησής του προς τη δεξιά λωρίδα κυκλοφορίας, από απροσεξία και αδεξιότητα του οδηγού, στο πίσω αριστερό μέρος του ΔΖ 4985 IX αυτοκινήτου του ενάγοντος που κινούνταν κανονικά, προηγούμενο, στη δεξιά λωρίδα κυκλοφορίας. (σχ. εγχ. , σ. 213)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Ποιο είναι το αφηγηματικό περιεχόμενο της παραπάνω αφήγησης/κατάθεσης (γεγονότα και πράξεις προσώπων που συνιστούν το περιστατικό); Η αφήγηση αφορά πραγματικό ή φανταστικό γεγονός;
2. Ποιος είναι το είδος του παραπάνω αφηγηματικού κειμένου και ποιος ο σκοπός του;
3. Υποστηρίζεται πως “Μια αφήγηση μπορεί να έχει ως στόχο: να πληροφορήσει την κοινή γνώμη για κάτι, να μεταδώσει προσωπικές εμπειρίες, να προκαλέσει ορισμένες αντιδράσεις/ενέργειες” (σχ. εγχ., σ. 221). Σύμφωνα με αυτήν την άποψη ποιος ο στόχος του παραπάνω αφηγηματικού κειμένου;
4. Ποιος αφηγείται; Ποια η σχέση του με το γεγονός/περιστατικό; Ποια η οπτική του γωνία; Η γνώση του για το γεγονός είναι άμεση ή έμμεση; Εντοπίζετε άμεσα ή έμμεσα σχόλια του αφηγητή;
5. Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα παρακάτω που αφορούν στον αφηγηματικό χρόνο (σχ. εγχ., σ. 240) επιλέξτε αυτό που ισχύει στο αφηγηματικό κείμενο:
   α) ο χρόνος των γεγονότων ταυτίζεται με το χρόνο του πομπού
   β) ο χρόνος των γεγονότων προηγείται του χρόνου του πομπού
   γ) ο χρόνος των γεγονότων έπεται του χρόνου του πομπού

Αφηγηματικός χρόνος  α) Ο χρόνος του πομπού, του δέκτη, των γεγονότων Βασικό στοιχείο της αφήγησης είναι ο χρόνος. Με βάση το δεδομένο ότι η αφήγηση είναι μια πράξη επικοινωνίας, στην οποία ο πομπός είναι το πρόσωπο που αφηγείται (ομιλητής ή συγγραφέας), μπορούμε να διακρίνουμε τους εξής χρόνους: το χρόνο του πομπού (δηλαδή την εποχή κατά την οποία ζει ο πομπός, και ειδικότερα τη χρονική στιγμή κατά την οποία στέλνει το μήνυμα του), το χρόνο του δέκτη (δηλαδή την εποχή κατά την οποία ζει ο δέκτης, και ιδιαίτερα τη χρονική στιγμή κατά την οποία δέχεται το μήνυμα) και το χρόνο των γεγονότων (την εποχή/χρονική στιγμή κατά την οποία διαδραματίζονται τα γεγονότα της αφήγησης). Για παράδειγμα· θεωρείται ότι στα ομηρικά έπη ο χρόνος του πομπού είναι ο 8ος αι. π.Χ., και ο χρόνος των γεγονότων ο 12ος αι. π.Χ.· ο χρόνος του δέκτη βέβαια μπορεί να είναι οποιαδήποτε εποχή.

6. Υποθέστε ότι είστε δημοσιογράφος σε τοπική εφημερίδα και καλείστε να καταγράψετε το γεγονός ως δημοσιογραφική είδηση. (κείμενο πολυτροπικό 2 παραγράφων)
• (Προσέξτε: οι αλλαγές σε κειμενικό είδος και αφηγητή απαιτούν και άλλες μετατροπές / δεν κάνετε copy-paste)

ΕΝΟΤΗΤΑ Β

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Προς
τον κ. Γυμνασιάρχη του - Γυμνασίου Θεσ/νίκης
Ενταύθα

Αναφορά 
της καθηγητρίας 
του - Γυμνασίου Θεσ/νίκης............................................................
κλάδου Α2 
σχετική με επεισόδιο που συνέβη στο Β2 τμήμα
Θεσ/νίκη, 2/4/1980

Την τελευταία (6η) ώρα του χτεσινού προγράμματος είχα μάθημα στο Β2 τμήμα, η αίθουσα του οποίου βρίσκεται στο 2ο όροφο.

Όταν χτύπησε το κουδούνι, ανέβηκα στο 2ο όροφο και κατευθύνθηκα προς την τάξη. Τα υπόλοιπα τμήματα του 2ου ορόφου είχαν σχολάσει και ήταν αναμμένα τα φώτα μόνο του διαδρόμου και της αίθουσας όπου είχα μάθημα. Επικρατούσε απόλυτη ησυχία, γεγονός πού με παραξένευε όσο πλησίαζα προς την αίθουσα Β2, γιατί πρόκειται για άτακτο τμήμα. Μπήκα στην αίθουσα. Ήταν άδεια. Σκέφτηκα ότι θα έκαναν ομαδική αποχή. Έσβησα το φως και συγχυσμένη κατέβηκα στον 1ο όροφο και κατευθυνόμουν προς το γραφείο σας, για να σας αναφέρω το περιστατικό. Λίγο πριν φτάσω στο γραφείο σας, συνάντησα τον επιστάτη και του διηγήθηκα τι έγινε. Αποφασίσαμε να ανεβούμε πάλι στο 2ο όροφο να ρίξουμε μια ματιά. Είδα μ' έκπληξη από μακριά το φως της αίθουσας του Β2 τμήματος αναμμένο, ενώ εγώ το είχα σβήσει. Η ησυχία ήταν πάλι απόλυτη. Μπήκαμε με τον επιστάτη στην αίθουσα και όλοι οι μαθητές ήταν εκεί καθισμένοι φρόνιμα φρόνιμα στα θρανία τους. Τους ρώτησα πού ήταν πριν και τι είναι αυτά που κάνουν. Τότε σηκώνεται ο Γ. Π. και με προσποιητή απορία μου είπε: «Εμείς εδώ ήμασταν. Σας είδαμε μάλιστα που μπήκατε πριν, μας κοιτάξατε, σβήσατε το φως και φύγατε».

Επειδή θεωρώ τη συμπεριφορά τους απαράδεκτη και προσβλητική κι επειδή ο Γ. Π. συμπεριφέρθηκε κι άλλες φορές με παρόμοιο τρόπο, ζητώ από σας να συγκαλέσετε σε συνεδρίαση το Σύλλογο των Καθηγητών, για να επιληφθεί του θέματος.

Η καθηγήτρια
(υπογραφή)
ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Κε Γυμνασιάρχη,

Σχετικά με το χτεσινό επεισόδιο πρέπει να πούμε ότι δεν είχαμε σκοπό ούτε να προσβάλουμε την καθηγήτρια ούτε να χάσουμε το μάθημα. Επειδή ήταν Πρωταπριλιά και συνηθίζεται στα σχολεία να κάνουν οι μαθητές κάποια αστεία, σκεφτήκαμε να φύγουμε από την αίθουσα μόνο για λίγο. Πήγαμε στη διπλανή αίθουσα και κάναμε ησυχία. Η καθηγήτρια μπήκε στην αίθουσα μας, δε μας βρήκε και έφυγε. Τότε γυρίσαμε γρήγορα γρήγορα, ανάψαμε το φως και καθίσαμε στα θρανία μας. Αποφασίσαμε να πάει ο Γ. Π. να φωνάξει την καθηγήτρια και να της πει ότι κάναμε ένα πρωταπριλιάτικο αστείο. Πριν να προλάβουμε όμως, εμφανίστηκε η καθηγήτριά μας και μας ρώτησε πού είχαμε πάει. Τότε ο Γ. Π. που έχει χιούμορ της απάντησε αυτό που σας ανέφερε η καθηγήτρια. Εκείνη όμως θύμωσε. Εμείς προσπαθήσαμε να της εξηγήσουμε ότι ήταν απλώς ένα πρωταπριλιάτικο αστείο και της ζητήσαμε συγγνώμη που άθελα μας τη στενοχωρήσαμε. Η καθηγήτρια όμως δε δέχτηκε τις δικαιολογίες και τη μεταμέλειά μας.

Λυπούμαστε πολύ που το αστείο μας έγινε αιτία να στεναχωρεθεί, αλλά σας επαναλαμβάνουμε ότι δεν είχαμε την πρόθεση να την προσβάλουμε.

Ο πρόεδρος του Β₂

(σχ. εγχ., σ. 230)


ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Ποιο είναι το αφηγηματικό περιεχόμενο της παραπάνω αφήγησης (γεγονότα και πράξεις προσώπων που συνιστούν το περιστατικό); Η αφήγηση αφορά πραγματικό ή φανταστικό γεγονός, το ίδιο ή διαφορετικό περιστατικό;
2. Ποια είναι η οπτική γωνία της αφήγησης σε κάθε κείμενο; Τι παρατηρείτε όσον αφορά τον αφηγητή κάθε κειμένου;
3. Ποιος είναι ο στόχος κάθε κειμένου; Είναι ο ίδιος ή διαφορετικός; Παρατηρείτε κάποια διαφοροποίηση στην ιεράρχηση των πληροφοριών στο κάθε κείμενο; Υπάρχει κάποια πληροφορία που παραλείπεται ή προβάλλεται από τους αφηγητές;
4. Πώς κρίνετε τον τόνο της αφήγησης σε κάθε κείμενο; Δηλώνεται η συναισθηματική φόρτιση ή/και ο τρόπος που σκέφτεται ο αφηγητής; Ενυπάρχουν σχόλια στις αφηγήσεις;
5. Υποθέστε πως είστε ένας από τους/τις μαθητές/-τριες του Β2 και διηγείστε το περιστατικό σε φίλους/συμμαθητές σας άλλου τμήματος. Προσπαθήστε να ζωντανέψετε τη αφήγησή σας εκφράζοντας τα προσωπικά σας συναισθήματα, τις σκέψεις σας, τη θέση σας και προσθέτοντας λεπτομέρειες για το περιστατικό με την καθηγήτρια.

ΕΝΟΤΗΤΑ Γ

ΚΕΙΜΕΝΟ

... Βγήκα το πρωί να πάω στην τράπεζα και είδα ένα γάτο εκεί στη γωνία. Δεν νομίζω ότι ήταν χτυπημένος, δεν φαινόντουσαν αίματα, πάντως ξεψυχούσε. Σκέφτηκα να ζητήσω κάποιον, να του κάνει μια ένεση, όπως γίνεται στην Ευρώπη. Στην Αγγλία όπου πατάνε μια ένεση στα ζώα και τα λυτρώνουν. Ήταν φοβερό, αυτή η ατέλειωτη διαδικασία. Μετά πήγα στην τράπεζα και ξαναγύρισα, γιατί φυσικό είχα όλη την ώρα το γάτο στο νου μου. Είχα πάρα πολύ ενοχληθεί. Ήταν περίεργο, ξεψυχούσε και είχε ανοίξει το στόμα και έβαζε τα πόδια μπροστά στα μάτια του. Είχαν μαζευτεί μερικά παιδιά γύρω και φώναζαν, ανοιχτά τα μάτια του ανοιχτά τα μάτια του. Τους λέω αφήστε τον ήσυχο, μην τον ενοχλείτε αυτόν το γάτο. Γιατί βέβαια δεν μπορούσαν να καταλάβουν ότι δεν το έκανε από κέφι. Ευτυχώς μετά πέθανε. Έφυγα και συνέχεια ως το μεσημέρι με ενοχλούσε αυτή η εικόνα. Ήθελα να τον πάρω στην αγκαλιά εκείνη την ώρα, σα να τον νανουρίζω, αλλά δε γινότανε. Δεν είχα το κουράγιο. Ήμουνα σε τέτοια ψυχική κατάσταση που δεν θα μπορούσα ούτε να τον σηκώσω, θα σωριαζόμουν στη μέση του δρόμου και θα γινόμουν ρεζίλι, θα άρχιζα να κλαίω πάνω στο γάτο, που όλος ο δρόμος θα σταματούσε και θα έλεγε ότι είμαι τρελή. Οπότε, όπως είναι εκεί η γειτονιά, πώς να τους εξηγούσα ότι είμαι λίγο τρελή. Αυτά δεν είναι ευαισθησίες, είναι νευρώσεις. Σ' αυτό τον ωκεανό που ζούμε, από ενθύμια, από φωτογραφίες και τα λοιπά, όλα αυτά άμα κουνηθούν είναι άσχημα. Ίσως είναι ζήτημα ηλικίας....

Θανάση Βαλτινού, Μπλε βαθύ σχεδόν μαύρο,
εκδ. Στιγμή, Αθήνα 1985, σελ. 19-21

(σχ. εγχ. , σ. 228)
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. 
   

Στις αφηγήσεις πραγματικών γεγονότων συνήθως είναι φανερό ποιος αφηγείται. Σε μια μαρτυρική κατάθεση π.χ. ο αφηγητής είναι το ίδιο πρόσωπο που καταθέτει προφορικά ή γραπτά τη μαρτυρία του. Στην περίπτωση της λογοτεχνίας όμως τα πράγματα είναι πιο σύνθετα. Ο αφηγητής και ο συγγραφέας είναι δύο διαφορετικά πρόσωπα που δεν πρέπει να συγχέονται. Ο συγγραφέας είναι ένα πραγματικό πρόσωπο με αληθινή ζωή· υπάρχει έξω από το κείμενο. Αντίθετα, ο αφηγητής είναι ένα πρόσωπο του κειμένου που υπάρχει μόνο μέσα στο πλαίσιο του πλασματικού λόγου, είναι δηλαδή ένα κατασκεύασμα από λέξεις. Φυσικά, αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα μπορεί να υπάρχουν στον αφηγητή, όπως εξάλλου και σε όλα τα πρόσωπα του έργου. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως μπορούμε να διακρίνουμε δύο τύπους αφηγητή, ανάλογα με το βαθμό συμμετοχής του στα γεγονότα που αφηγείται: α) ο αφηγητής συμμετέχει στα γεγονότα είτε ως πρωταγωνιστής είτε ως αυτόπτης μάρτυρας, π.χ. ο αφηγητής σε μια αυτοβιογραφία ή σε απομνημονεύματα, οπότε στο κείμενο επικρατεί το πρώτο ρηματικό πρόσωπο, και β) ο αφηγητής δε μετέχει καθόλου στα γεγονότα, π.χ. ο ιστορικός, ο δημοσιογράφος, ο αφηγητής στο ιστορικό μυθιστόρημα κτλ., οπότε επικρατεί συνήθως το τρίτο ρηματικό πρόσωπο.

Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα παραπάνω αναζητήστε τον αφηγητή στο παραπάνω αφηγηματικό λογοτεχνικό κείμενο. Προσπαθήστε να εντοπίσετε διαφορές όσον αφορά το “ποιος αφηγείται;” στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό αφηγηματικό κείμενο και στα προηγούμενα αφηγηματικά κείμενα.

2.

Εκτός από τους χρόνους που είδαμε προηγουμένως, και οι οποίοι μπορούν να θεωρηθούν εξωτερικοί/εξωκειμενικοί σε σχέση με την αφήγηση, πρέπει να αναφερθούμε και σε δύο εσωτερικούς/εσωκειμενικούς χρόνους, το χρόνο της ιστορίας και το χρόνο της αφήγησης. Χρόνο της ιστορίας ονομάζουμε το χρόνο μέσα στον οποίο εκτυλίσσονται τα γεγονότα που συνιστούν την ιστορία (story) της αφήγησης. Με το χρόνο αυτό εννοούμε τη φυσική διαδοχή των γεγονότων. Ο χρόνος της ιστορίας παρουσιάζεται στην αφήγηση με διάφορους τρόπους και έτσι προκύπτει ο χρόνος της αφήγησης. Ο χρόνος της αφήγησης γενικά δε συμπίπτει με το χρόνο της ιστορίας. Τα γεγονότα παρουσιάζονται στην αφήγηση συνήθως με διαφορετική χρονική σειρά, διάρκεια και συχνότητα απ' ό,τι διαδραματίζονται στην ιστορία. Αν συγκρίνουμε το χρόνο της αφήγησης με το χρόνο της ιστορίας ως προς τη χρονική σειρά, παρατηρούμε ότι, ενώ τα γεγονότα διαδέχονται το ένα το άλλο σε μια χρονική ακολουθία, ο αφηγητής συχνά παραβιάζει τη χρονική σειρά, και προκύπτουν έτσι οι λεγόμενες αναχρονίες. Δηλαδή, άλλοτε κάνει αναδρομικές αφηγήσεις (flash back), που αναφέρονται σε γεγονότα προγενέστερα από το σημείο της ιστορίας στο οποίο βρισκόμαστε σε μια δεδομένη στιγμή (βλ. σ. 243, Ανδρέα Καρκαβίτσα, Ναυάγια) και άλλοτε κάνει πρόδρομες αφηγήσεις, που αφηγούνται/ανακαλούν εκ των προτέρων γεγονότα τα οποία θα διαδραματιστούν αργότερα (π.χ. «Και τότε ξαφνικά παρουσιάστηκε μπροστά του ο άνθρωπος που τρία χρόνια αργότερα θα τον τραυμάτιζε θανάσιμα με το αυτοκίνητό του σε μια φοβερή μετωπική σύγκρουση»). Συγκρίνοντας το χρόνο της αφήγησης με το χρόνο της ιστορίας, ως προς τη διάρκεια, μπορούμε να διακρίνουμε βασικά τις εξής περιπτώσεις: α)Ο χ(ρόνος) της αφ(ήγησης) έχει μικρότερη διάρκεια από το χ(ρόνο) της ιστ(ορίας) (χ.αφ.<χ.ιστ.), όταν ο αφηγητής συμπυκνώνει το χρόνο και παρουσιάζει συνοπτικά, ακόμα και σε μια φράση, ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι επιταχύνεται ο ρυθμός της αφήγησης (βλ. σ. 243 το κείμενο του Ανδρέα Καρκαβίτσα).  β) Ο χρόνος της αφήγησης έχει μεγαλύτερη διάρκεια από το χρόνο της ιστορίας (χ.αφ.>χ.ιστ.), όταν ο αφηγητής απλώνει/παρατείνει το χρόνο και παρουσιάζει αναλυτικά, ορισμένες φορές μάλιστα σε πολλές σελίδες, ένα γεγονός που διαρκεί ελάχιστες στιγμές. Με αυτό τον τρόπο επιβραδύνεται ο ρυθμός της αφήγησης (βλ.σ. 246 το κείμενο του Μ. Προυστ). Εννοείται ότι η συμπύκνωση ή το άπλωμα του χρόνου εξαρτάται από την ιεράρχηση των γεγονότων και επομένως από το σκοπό της αφήγησης.  γ) Ο χρόνος της αφήγησης έχει την ίδια διάρκεια με το χρόνο της ιστορίας (χ.αφ. = χ.ιστ.), οπότε έχουμε τη λεγόμενη «σκηνή» που συχνά είναι διαλογική (βλ. σ. 243 σκηνή στο κείμενο του Ανδρέα Καρκαβίτσα).  Τέλος, παρατηρούμε ότι ο χρόνος της αφήγησης μπορεί να διαφέρει από τον πραγματικό χρόνο και ως προς τη συχνότητα, π.χ. υπάρχει η περίπτωση ένα γεγονός που συνέβη μια φορά να παρουσιάζεται στην αφήγηση περισσότερες από μία φορές. Στην περίπτωση αυτή δεν έχουμε πανομοιότυπη επανάληψη· παρουσιάζεται επανειλημμένα το ίδιο γεγονός, αφηγημένο όμως κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο, ύφος, προοπτική (βλ. για παράδειγμα τα παρακάτω αποσπάσματα από το Βαρδιάνο στα Σπόρκα του Α. Παπαδιαμάντη σ. 248).

(σχ. εγχ., σσ. 241-242)
Αφού διαβάσετε προσεκτικά τα παραπάνω επιλέξτε αυτό που ισχύει στο αφηγηματικό λογοτεχνικό κείμενο:
α) ο χρόνος της αφήγησης έχει μικρότερη διάρκεια από το χρόνο της ιστορίας
β) ο χρόνος της αφήγησης έχει μεγαλύτερη διάρκεια από το χρόνο της ιστορίας
γ) ο χρόνος της αφήγησης έχει την ίδια διάρκεια με το χρόνο της ιστορίας.



ΕΝΟΤΗΤΑ Δ:
ΚΕΙΜΕΝΟ 1

... Ο σεβασμός είναι άγραφος νόμος, μια τάξη αναγκαία για την ισορροπία της ζωής, εξασφαλίζει την ομαλή διαδοχή, οργανώνει εσωτερικά τον καινούριο κι ορμητικό φορέα της. Δεν είναι όμως προνόμιο, επιταγή δίχως αντίκρισμα. Η υπεροχή δεν μπορεί να σταθεί σαν κάτι δεδομένο. Πρέπει να έχει τα πειστήρια της πάντοτε έτοιμα, ακόμα κι αν δεν της τα ζητήσει ποτέ κανένας. Διαφορετικά, γίνεται αυθαιρεσία, πρόληψη, ταμπού, ωμό δίκαιο του συμπτωματικά και πρόσκαιρα ισχυρότερου. Ήταν ένας καιρός, πραγματικά, όπου ο σεβασμός αξιωνόταν με το έτσι θέλω, από εκείνον που τύχαινε να έχει ένα χρονικό και μόνο προβάδισμα. Ο κόσμος γνώρισε πρεσβύτερους ανάξιους, που απαιτούσαν το σεβασμό μόνο και μόνο γιατί έτσι τους συνέφερε και γιατί είχαν την εξουσία να τον επιβάλουν. Ο καιρός αυτός, ας το πάρουμε απόφαση, έχει περάσει [...]

... Μέσα στα μάτια εμάς των παλαιότερων, που χαμηλώνονταν μπροστά στον οποιονδήποτε πρεσβύτερο με συστολή, έβλεπες την ωραία νεανική σεμνότητα, αλλά έβλεπες συχνά και τη θολή υποκρισία, και τη μωρία. Έβλεπες την παθητική συμμόρφωση με μια σύμβαση. Πολλές φορές τη φοβισμένη υποταγή σε μιαν επικρεμάμενη φοβέρα. Δεν σεβόμασταν πάντα όλους εκείνους που τους δείχναμε σεβασμό. Και συχνά «σεβόμασταν» εκείνους που θα έπρεπε ν' αγαπάμε, να εκτιμούμε ή και να θαυμάζουμε, επειδή μας έπεισαν, επειδή δείχτηκαν άξιοι της αγάπης μας ή του θαυμασμού μας. [...]

Α. Τερζάκη, Τα παιδιά με τα κλωνάρια

(σχ. εγχ. σ. 253)
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Τι σημαίνει σεβασμός για τον Α. Τερζάκη;
   
2. “Δε σεβόμασταν πάντα όλους εκείνους που τους δείχναμε σεβασμό” : ποια η δική σας άποψη για το σεβασμό προς ένα ηλικιωμένο άτομο; Υιοθετείτε τις απόψεις του Τερζάκη ή διαφοροποιείστε από αυτές; Πιστεύετε πως οφείλουμε να σεβόμαστε του ηλικωμένους (μόνο;) λόγω ηλικίας;
   
3. Πώς θα χαρακτηρίζατε το ύφος και τη γλώσσα του κειμένου; Πιστεύετε πως ικανοποιούν το στόχο του κειμένου και την οπτική του συγγραφέα;
   
4. Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της 1ης παραγράφου και τον τρόπο ή τους τρόπους ανάπτυξης της (θεματική περίοδος, σχόλια/λεπτομέρειες/κατακλείδα - αποδεικτική διαδικασία).
   
5. “ Ο σεβασμός είναι άγραφος νόμος, ... φορέας της”, “ Πρέπει να έχει τα πειστήρια ... κανένας” και “ Ο κόσμος γνώρισε πρεσβύτερους ανάξιους,... επιβάλουν”: ποια είναι τα είδη σύνδεσης στις παραπάνω περιόδους; Αιτιολογήστε την επιλογή του συγγραφέα/συντάκτη (ποιο σκοπό εξυπηρετεί κάθε επιλογή του;)
   
6. Ποιες διαφορές διακρίνετε στις παρακάτω φράσεις; Οι διαφορές αυτές ποιες επιπτώσεις έχουν στο ύφος του κειμένου; Ποιος ο στόχος του πομπού/συντάκτη σε κάθε περίπτωση;
   

• Ήταν ένας καιρός, πραγματικά, όπου ο σεβασμός αξιωνόταν με το έτσι θέλω, από εκείνον που τύχαινε να έχει ένα χρονικό και μόνο προβάδισμα
• Ήταν ένας καιρός, πραγματικά, όπου εκείνος που τύχαινε να έχει ένα χρονικό και μόνο προβάδισμα αξίωνε το σεβασμό με το έτσι θέλω

7. Είστε παππούς/γιαγιά και αφηγείσθε σε έναν φίλο/ μια φίλη σας μια ιστορία που δείχνει έλλειψη σεβασμού απέναντι σε ένα ηλικιωμένο άτομο (εσείς μπορεί να είστε ή ο αποδέκτης της συμπεριφοράς ή ο αυτόπτης μάρτυρας). Γράψτε ένα διάλογο κατάλληλο με την ηλικία (γλώσσα, ύφος, οπτική, ...)