Τα τελευταία χρόνια η ενδοσχολική βία αρχίζει εμφανίζεται και στα ελληνικά σχολεία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να γίνονται έρευνες και να συστήνονται ομάδες για την αντιμετώπιση της. Μια από τις μεθόδους αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας η οποία αρχίζει να αναπτύσσεται είναι η σχολική διαμεσολάβηση.
Η σχολική διαμεσολάβηση, ως μέθοδος και πρακτική ειρηνικής επίλυσης της σύγκρουσης περιλαμβάνεται στο πλαίσιο στρατηγικών αντί βίας που αναπτύσσονται από το ίδιο το σχολείο, τη σχολική κοινότητα και την τοπική κοινωνία. Προϋποθέτει τη λειτουργική σχέση μεταξύ σχολείου και κοινότητας. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την κ. Αρτινοπούλου βασική θιασώτρια της συγκεκριμένης διαδικασίας, η σχολική διαμεσολάβηση είναι η εφαρμογή μιας δομημένης διαδικασίας για την επίλυση των δυσκολιών και των συγκρούσεων στο σχολείο. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην κατανόηση των προβλημάτων και των συνεπειών τους, με στόχο την εποικοδομητική διευθέτηση των προβληματικών καταστάσεων. Στόχος της συγκεκριμένης διαδικασίας είναι η δημιουργία ενός εμπιστευτικού κλίματος στο οποίο θα νιώσουν άνετα και οι δυο πλευρές να συζητήσουν ενώπιον μιας ουδέτερης πλευράς η οποία έχει εκπαιδευτεί ως διαμεσολαβητής. Οι διαμεσολαβητές προέρχονται από την εκπαιδευτική κοινότητα αλλά το πιο σημαντικό της συγκεκριμένης διαδικασίας είναι ότι αυτό το ρόλο μπορούν να τον αναλάβουν και οι ίδιοι οι μαθητές.
Για την έναρξη της διαδικασίας της διαμεσολάβησης, αρκεί η μία πλευρά, συνήθως η πλευρά η οποία αντιμετωπίζει μια δυσκολία, να απευθυνθεί στο διαμεσολαβητή. Ο διαμεσολαβητής αρχικά επικοινωνεί με την κάθε πλευρά χωριστά και ενημερώνει για τη διαδικασία και εγγυάται για την εμπιστευτικότητα της διαδικασίας. Έπειτα ορίζει την ημερομηνία της “επίσημης” συνάντησης των τριών πλευρών. Στη συνέχεια στη συνάντηση, εκφράζονται οι διαφορετικές οπτικές και των δύο πλευρών, τα συναισθήματα τους, καθώς και οι προτάσεις της κάθε πλευράς για την επίλυση της σύγκρουσης. Αφού ολοκληρωθεί η συζήτηση όλων των προτάσεων που έχουν διατυπωθεί, οι δύο πλευρές θα επιλέξουν μια κατάλληλη λύση ανάμεσα στις κοινές προτάσεις, αλλά και μία εναλλακτική λύση σε περίπτωση που δεν τηρηθεί η πρώτη. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας γίνεται με τη γραπτή διατύπωση όσων συζητήθηκαν και με την υπογραφή της διαδικασίας από τους συμμετέχοντες. Στη συγκεκριμένη διαδικασία ο ρόλος του διαμεσολαβητή είναι να διευκολύνει τις δύο πλευρές να κατανοήσουν η μία την άλλη και όχι να παρέμβει.
Η σχολική διαμεσολάβηση ως διαδικασία έχει αποδειχθεί ότι έχει άμεσο και πρακτικό χαρακτήρα και μπορεί να εφαρμοσθεί σε πλαίσιο σχολικού τμήματος, τάξης ακόμα και σε ολόκληρο το σχολείο, εφόσον υπάρχει εκπαιδευμένος διαμεσολαβητής ανάμεσα στους διδάσκοντες.
Η εκπαίδευση των διαμεσολαβητών διαρκεί 20-30 ώρες και περιλαμβάνει εκπαίδευση στις αρχές της ειρηνικής επίλυσης διαφορών, στις ειδικές δεξιότητες και τεχνικές επικοινωνίας, στις δεξιότητες διαχείρισης συναισθημάτων και ανάπτυξης της ενσυναίσθησης. Επίσης περιλαμβάνει πρακτική εξάσκηση και εποπτεία στο ρόλο του διαμεσολαβητή.
Η σχολική διαμεσολάβηση σαν διαδικασία παρέχει στον εκπαιδευτικό τη δυνατότητα να αντιμετωπίζει ακόμα και τα πιο μικρά παράπονα των μαθητών , τα οποία δεν αποτελούν κατ΄ανάγκη συγκρούσεις, παρεμβαίνοντας έτσι σε προληπτικό επίπεδο. Με αυτό τον τρόπο η διαμεσολάβηση στο σχολείο συμβάλλει στην προώθηση του διαλόγου και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών και στην κατάργηση των τιμωριών.
Στην Ελλάδα η κυκλοφορεί το βιβλίο της καθ. Βάσω Αρτινοπούλου “Η σχολική διαμεσολάβηση. Εκπαιδεύοντας τους μαθητές στη διαχείριση της βίας και του εκφοβισμού (2010). Το βιβλίο περιλαμβάνει πληροφοριακό υλικό σχετικά με την κοινωνική διαμεσολάβηση, έρευνα για τη σχολική βία,το σχολικό και διαδικτυακό εκφοβισμό στην Ελλάδα, και τα μοντέλα της σχολικής διαμεσολάβησης. Εισάγει την πρακτική της σχολικής διαμεσολάβησης, η οποία επικεντρώνεται στην ικανότητα αυτορρύθμισης της σχολικής κοινότητας μέσω μαθητών ειδικά εκπαιδευμένων να λειτουργούν ως διαμεσολαβητές σε περιστατικά συγκρούσεων μεταξύ των συνομηλίκων τους. Το βιβλίο παρουσιάζει την εφαρμογή της σχολικής διαμεσολάβησης μεταξύ συνομηλίκων στο Ιωνίδειο Πειραματικό Γυμνάσιο καθώς και την κατάρτιση 40 εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας σχετικά με τη διαμεσολάβηση, στο Εκπαιδευτήριο Κρήτης.
Έπειτα από την έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου αναπτύχθηκαν προγράμματα και πρωτοβουλίες διαμεσολάβησης σε αρκετές περιοχές της χώρας. Από τα σχολεία που εφαρμόσθηκε το πρόγραμμα διαμεσολάβησης βρέθηκε ότι οι μαθητές βελτίωσαν τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες, υπήρξε βελτίωση της αναγνώρισης και διαχείρισης των αρνητικών, κυρίως, συναισθημάτων των συγκρούσεων. Επίσης σημειώθηκε αύξηση στην ευαισθητοποίηση των μαθητών και στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης τους. Παρατηρήθηκε μείωση του αριθμού των συγκρούσεων και αύξηση της προτίμησης των μαθητών να λύνουν συνεργατικά τα κοινά προβλήματα.
Τέλος, τα σχολικά προγράμματα διαμεσολάβησης είναι εύκολα ως προς την εφαρμογή τους, έχουν χαμηλό κόστος, είναι ιδιαίτερα αποδεκτά από τους μαθητές και αναπτύσσουν την κριτική ικανότητα, τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και διαχείρισης συγκρούσεων από ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα. Εν κατακλείδι είναι σημαντικό να συνταχθούν και άλλοι οδηγοί διαμεσολάβησης και η προσέγγιση να ενταχθεί στο πρόγραμμα σπουδών των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.