«Κάθε μέρα με κοροϊδεύει μπροστά στους συμμαθητές μου…», «με απειλούν να τούς δίνω τις εργασίες μου…», «διαρκώς διαδίδουν μέσω κινητού ή facebook κακές φήμες για μένα…», «μόλις με δουν με σπρώχνουν…», «με διώχνουν από την παρέα τους γιατί…», «με εκβιάζουν να τούς δίνω χρήματα…». Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν παρά ελάχιστες από τις αναρίθμητες μαρτυρίες παιδιών – θυμάτων του ενδοσχολικού εκφοβισμού ή όπως έχει επικρατήσει να τον αποκαλούμε “bullying”.
Τι είναι όμως το “bullying”; Θα μπορούσαμε σύντομα να πούμε ότι πρόκειται για μια μορφή επιθετικής συμπεριφοράς, που εκδηλώνεται κατά κύριο λόγο στο σχολείο, μεταξύ παιδιών. Βέβαια, συνίσταται σε μία εσκεμμένη αλλά κι επαναλαμβανόμενη εχθρική συμπεριφορά που επιδεικνύει κάποιος ή μια ομάδα συνομηλίκων απέναντι σε κάποιον ή κάποιους άλλους πιο «ευάλωτους». Κριτήριο εκδήλωσης αυτών των συμπεριφορών θεωρείται ουσιαστικά η διαφορά χαρακτηριστικών θύτη και θύματος που εκδηλώνεται σε πολλά επίπεδα, όπως εμφάνιση, σχολικές επιδόσεις, ηλικιακή διαφορά, εθνικότητα, φύλο … με λίγα λόγια αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν ασυμμετρία δύναμης. Βέβαια, η χρήση των όρων «θύτης» και «θύμα» ενδέχεται να λειτουργήσει εν μέρει αρνητικά στην αυτοεικόνα των μαθητών και να στιγματίσει την προσωπικότητα τους. Η αναπτυξιακή πορεία του νεαρού ατόμου, όμως, βάλλεται καθημερινά από πολλά ερεθίσματα που κάθε άλλο παρά βοηθούν στη συγκρότηση μιας υγιούς προσωπικότητας.
Η έκταση του συγκεκριμένου προβλήματος έχει λάβει ωστόσο ανησυχητικές διαστάσεις και θεωρείται πλέον κοινωνικό πρόβλημα. Κύριο μέλημα όλων μας η πρόληψή του ή τουλάχιστον η άμεση καταστολή του. Πώς όμως μπορεί να πραγματωθεί κάτι τέτοιο; Με μια απλή θέσπιση «Ευρωπαϊκής» ή και «Παγκόσμιας ημέρας κατά του εκφοβισμού και της βίας στα σχολεία»; Θα ήταν βέβαια ένα καλό βήμα, αλλά πολύ φτωχό το να υπενθυμίζεις «επίσημα» μία φορά το χρόνο στην κοινή γνώμη ότι κάτι πρέπει να γίνει. Η υπενθύμιση αυτή πρέπει να γίνεται πιο τακτικά, ίσως και καθημερινά σε κάθε χώρο που βρίσκεται το παιδί.
Η «θυματοποίηση» – όπως αποκαλείται από κάποιους άλλους το φαινόμενο – απαιτεί άμεσες και δραστικές λύσεις, καθώς πλήττει το πιο εύπλαστο και ευαίσθητο κομμάτι της κοινωνίας μας. Δεν είναι λίγες εξάλλου και οι περιπτώσεις όπου τα περιστατικά αποσιωποιούνται εσκεμμένα, από το φόβο του στιγματισμού ιδιαίτερα του θύματος, αλλά και του θύτη καθώς και του φόβου μήπως πληγεί το κύρος του σχολείου. Προς αυτή την κατεύθυνση, λοιπόν, οφείλει η Πολιτεία να λάβει όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να περιοριστεί και γιατί όχι να εξαλειφθεί αυτό το φαινόμενο.
Έχουμε αναρωτηθεί, όμως, τις επικίνδυνες διαστάσεις που μπορεί να λάβει η εκδήλωση τέτοιων φαινομένων στον ψυχισμό κι ευρύτερα στη ζωή του θύτη; Ανασφάλεια, άγχος, φοβίες, νευρικότητα θα κυριεύσουν την καθημερινότητά του. Σαφώς και θα επηρεαστούν αρνητικά οι σχολικές του επιδόσεις, ενώ θα αντιμετωπίζει με επιφύλαξη τους πάντες. Ακόμη και τάσεις φυγής από το σχολικό χώρο ενδέχεται να εκδηλωθούν με συνέπεια και τη διακοπή της φοίτησής του. Απομόνωση, περιθωριοποίηση από κάθε συλλογική δραστηριότητα. Έλλειψη ουσιαστικών κινήτρων για μάθηση. Το σπίτι θα γίνει ο χώρος εκτόνωσης της επιθετικότητάς του, ενώ οι γονείς θα είναι οι ουσιαστικοί αποδέκτες μιας αδικαιολόγητης εχθρότητας. Δυσκολία σύναψης διαπροσωπικών σχέσεων, γεγονός που μπορεί να σημαδέψει τη μετέπειτα ζωή του.
Επομένως, όλοι μας οφείλουμε να υψώσουμε μια «ασπίδα» προστασίας στα «παιδιά» από κάθε είδους στιγματισμό, προσφέροντας σωστά πρότυπα, που θα τα βοηθήσουν να διαμορφώσουν μια υγιή κι ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Χρέος όλων μας είναι όταν εντοπίζουμε τέτοια νοσηρά φαινόμενα να τα καταδικάζουμε, υπερασπιζόμενοι οποιονδήποτε χρειαστεί τη βοήθειά μας.
Ιωαννίδης Άρης (διασκευή), άρθρο στο schooltime.gr*
Α1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (90-110 λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να ελέγξετε την ορθότητα των παρακάτω προτάσεων, σύμφωνα με το κείμενο, σημειώνοντας την ένδειξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στην καθεμία και να αιτιολογήσετε τον κάθε χαρακτηρισμό σας με μία σύντομη παράγραφο, στην οποία μπορείτε να αξιοποιήσετε και αυτούσιες φράσεις ή αποσπάσματα του κειμένου.
α. Τα ερεθίσματα που δέχονται οι έφηβοι επηρεάζουν αποφασιστικά τη συγκρότηση της προσωπικότητάς τους.
β. Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του “bullying” πρέπει επί καθημερινής βάσεως να τονίζεται στα παιδιά η αρνητική του διάσταση στη ζωή τους.
γ. Μερικές φορές φαινόμενα εκφοβισμού δεν γίνονται γνωστά, καθώς ελλοχεύει ο κίνδυνος στιγματισμού του θύματος αλλά και του θύτη.
δ. Το “bullying” είναι το «όπλο» του δυνατού απέναντι στον αδύναμο.
ε. Το “bullying” πρόκειται για μια μορφή αμυντικής και επιθετικής συμπεριφοράς, που εκδηλώνεται σε οποιοδήποτε χώρο της καθημερινότητας μας.
Μονάδες 10
Β2.α) Να βρείτε δύο (2) τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης (2ης) παραγράφου του κειμένου «Τι είναι όμως το “bullying”… στη συγκρότηση μιας υγιούς προσωπικότητας» (μονάδες 2) και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορές στο κείμενο (μονάδες 2).
Μονάδες 4
β) Ποια νοηματική σχέση εκφράζουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις (με έντονη γραφή στο κείμενο):
όμως (2η παράγραφος)
λίγα λόγια (2η παράγραφος)
λοιπόν (4η παράγραφος)
Επομένως (6η παράγραφος)
Μονάδες 4
Β3.α. Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
αποκαλούμε, ευάλωτους, περιστατικά, συνέπεια, προσφέροντας.
Μονάδες 5
β. Να ξαναγράψετε τις ακόλουθες προτάσεις του κειμένου, αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες αντώνυμες:
α. Βέβαια, συνίσταται σε μία εσκεμμένη αλλά κι επαναλαμβανόμενη εχθρική συμπεριφορά.
β. Κύριο μέλημα όλων μας η πρόληψή του ή τουλάχιστον η άμεση καταστολή του.
γ. Η υπενθύμιση αυτή πρέπει να γίνεται πιο τακτικά, ίσως και καθημερινά σε κάθε χώρο που βρίσκεται το παιδί.
δ. Οφείλει η Πολιτεία να λάβει όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να περιοριστεί και γιατί όχι να εξαλειφθεί αυτό το φαινόμενο.
ε. Επομένως, όλοι μας οφείλουμε να υψώσουμε μια «ασπίδα» προστασίας στα «παιδιά» από κάθε είδους στιγματισμό, προσφέροντας σωστά πρότυπα, που θα τα βοηθήσουν να διαμορφώσουν μια υγιή κι ολοκληρωμένη προσωπικότητα.
Μονάδες 5
Β4.α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις:
«με εκβιάζουν να τούς δίνω χρήματα…»
«θύτης» και «θύμα»
«ασπίδα»
Μονάδες 3
β) Να αιτιολογήσετε τη λειτουργία του α΄ πληθυντικού προσώπου στην τελευταία παράγραφο του κειμένου.
Μονάδες 4
Γ. Σε μία ομιλία σας 500-600 περίπου λέξεων που πρόκειται να εκφωνήσετε σε εκδήλωση που διοργανώνει ο δήμος σας με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κατά του σχολικού εκφοβισμού, καλείστε να εκθέσετε τις απόψεις σας σχετικά με :
α) τους λόγους που συντηρούν το συγκεκριμένο φαινόμενο και
β) τους τρόπους με τους οποίους θα περιοριστεί ή και θα εξαλειφθεί.
Μονάδες 40
Άρης Ιωαννίδης
Φιλόλογος