Στο σύγγραμμα Κύρου Παιδεία ο Αθηναίος ιστορικός Ξενοφών περιγράφει τον βίο και τα κατορθώματα του Πέρση Βασιλιά Κύρου Β΄(6ος αι. π.Χ.), ιδρυτή της περσικής αυτοκρατορίας. Εξετάζει, επίσης, την ανατροφή του καθώς και τον τρόπο της διοίκησης και της οργάνωσης που εφάρμοσε στην αυτοκρατορία του. Παρόμοια έργα χαρακτηρίζονται συνήθως «κάτοπτρα ηγεμόνων».
ΚΕΙΜΕΝΟ
«Ἀλλ’ ἐγὼ μέν», ἔφη, «ὦ βασιλεῦ, βασιλεὺς γὰρ ἔμοιγε δοκεῖς σὺ φύσει πεφυκέναι οὐδὲν ἧττον ἢ ὁ ἐν τῷ σμήνει φυόμενος τῶν μελιττῶν ἡγεμών· ἐκείνῳ τε γὰρ αἱ μέλιτται ἐκοῦσαι μὲν πείθονται, ὅπου δ’ ἂν μένῃ, οὐδεμία ἐντεῦθεν ἀπέρχεται· ἐὰν δὲ ποι ἐξίῃ, οὐδεμία αὐτοῦ ἀπολείπεται. Οὕτω δεινὸς τις ἔρως αὐταῖς τοῦ ἄρχεσθαι ὑπ’ ἐκείνου ἐγγίγνεται· καὶ πρὸς σε δὲ μοι δοκοῦσι παραπλησίως πως οἱ ἄνθρωποι οὗτοι διακεῖσθαι. Καὶ γὰρ εἰς Πέρσας ὅτε παρ’ ἡμῶν ἀπῄεις, τίς Μήδων ἢ νέος ἢ γέρων σου ἀπελείφθη τὸ μὴ σοι ἀκολουθεῖν, ἔστε Ἀστυάγης ἡμᾶς ἀπέτρεψεν; Ἐπειδὴ δ’ ἐκ Περσῶν βοηθὸς ἡμῖν ὡρμήθης, σχεδὸν αὖ ἐωρῶμεν τοὺς φίλους σου πάντας ἐθελουσίους συνεπομένους. Ὅτε δ’ αὖ τῆς δεῦρο στρατείας ἐπεθύμησας, πάντες σοι Μῆδοι ἑκόντες ἠκολούθησαν.»
(ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ, Κύρου Παιδεία, 5. 1, 24-26)
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1.Να μεταφραστεί στα Νέα Ελληνικά το απόσπασμα: «ἐκείνῳ τε γὰρ αἱ μέλιτται ἐκοῦσαι μὲν πείθονται…ἀπέτρεψεν;».
Μονάδες 10
2. Στο κείμενο αναπτύσσεται μια σύγκριση. Ποια είναι αυτή και ποια η γνώμη που διατυπώνεται για το βασιλιά;
Μονάδες 10
3. α. οὗτοι: Να γραφούν οι πλάγιες πτώσεις στον πληθυντικό αριθμό του ουδετέρου γένους. [μον. 3]
β. «Καὶ γὰρ εἰς Πέρσας ὅτε παρ’ ἡμῶν ἀπῄεις, τίς Μήδων ἢ νέος ἢ γέρων σου ἀπελείφθη τὸ μὴ σοι ἀκολουθεῖν, ἔστε Ἀστυάγης ἡμᾶς ἀπέτρεψεν;»: Να εντοπίσετε έναν ρηματικό τύπο παθητικής φωνής. Να γραφεί οι αντίστοιχος τύπος της ενεργητικής φωνής. [μον. 1]
γ. «οὐδὲν ἧττον ἢ ὁ ἐν τῷ σμήνει φυόμενος τῶν μελιττῶν ἡγεμών»: Να εντοπίσετε το συγκριτικό βαθμό που υπάρχει στο απόσπασμα και να γράψετε τον αντίστοιχο υπερθετικό βαθμό. [μον. 1]
δ. «Ὅτε δ’ αὖ τῆς δεῦρο στρατείας ἐπεθύμησας, πάντες σοι Μῆδοι ἑκόντες ἠκολούθησαν.» Το παραπάνω απόσπασμα αναφέρεται στο παρελθόν. Να μετασχηματίσετε τα ρήματα, ώστε να αναφέρονται στο παρόν. [μον. 2]
ε. Να γραφούν οι ζητούμενοι τύποι: ἡγεμών: αιτιατική ενικού, Πέρσας: γενική και κλητική ενικού. [μον. 3]
Μονάδες 10
4. α.: Να βρεθούν στο κείμενο δυο άναρθρα απαρέμφατα και να αναφερθεί το υποκείμενό τους.
β. «Ἀλλ’ ἐγὼ μέν», ἔφη, «ὦ βασιλεῦ, βασιλεὺς γὰρ ἔμοιγε δοκεῖς σὺ φύσει πεφυκέναι οὐδὲν ἧττον ἢ ὁ ἐν τῷ σμήνει φυόμενος τῶν μελιττῶν ἡγεμών· ἐκείνῳ τε γὰρ αἱ μέλιτται ἐκοῦσαι μὲν πείθονται, ὅπου δ’ ἂν μένῃ, οὐδεμία ἐντεῦθεν ἀπέρχεται»: Να εντοπιστούν οι δοτικές του αποσπάσματος και να χαρακτηριστούν συντακτικά.
γ. Να χαρακτηριστεί ο υποθετικός λόγος «ἐὰν δὲ ποι ἐξίῃ, οὐδεμία αὐτοῦ ἀπολείπεται» και να μετατραπεί, ώστε να δηλώνει την απλή σκέψη του λέγοντος.
Μονάδες 10